Δαμιλάς

Επώνυμο λογίων και τυπογράφων από την Κρήτη. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η καταγωγή τους ήταν από το Μιλάνο, γι’ αυτό και θεωρούν το επώνυμο Δ. εξελληνισμένο τύπο του da Milano (δηλαδή, από το Μιλάνο). Άλλοι πάλι θεωρούν ότι ένα μέλος της οικογένειας, από υπερβολική αγάπη προς το Μιλάνο όπου σταδιοδρόμησε, άλλαξε το επίθετό του σε Μεδιολανεύς και ότι το Δ. είναι παραφθαρμένος τύπος της λέξης στη δημοτική. 1. Αντώνιος (15ος αι.). Λόγιος και συμβολαιογράφος. Χειρόγραφά του σώζονται στις βιβλιοθήκες του Εσκοριάλ και του Παρισιού. Ο Δ. έγραψε κυρίως σχόλια στον Θουκυδίδη. 2. Δημήτριος (15oς αι.). Τυπογράφος. Έζησε στην Ιταλία και πολλοί τον θεωρούν αδελφό του Αντώνιου Δ. (βλ. 1.). Κατασκεύασε τους πρώτους ελληνικούς τυπογραφικούς χαρακτήρες στο Μιλάνο και υπήρξε ο εκδότης της Ελληνικής Γραμματικής του Κ. Λάσκαρη. Στον Δ. οφείλεται και η εκτύπωση των ομηρικών επών στη Φλωρεντία (1488). Ορισμένοι τον ταυτίζουν με τον Δημήτριο Δούκα, που έζησε στην Ισπανία. 3. Νείλος (τέλη 14ου – αρχές 15ου αι.). Έγραψε πολλά κείμενα εναντίον της ιδέας της ένωσης των Εκκλησιών. Ένα από αυτά κυκλοφόρησε και στη ρωσική (Νόβγκοροντ, 1895). Εκτός από τη μελέτη του Τυπική παράδοσις,σώθηκε και η διαθήκη του, στην οποία έχει καταγράψει τα βιβλία του, γι’ αυτό και θεωρείται πρόδρομος της ελληνικής βιβλιογραφίας (1417). Υπήρξε εξάλλου ο ιδρυτής του γυναικείου μοναστηριού της Βαιοναίας στην Ιεράπετρα και συντάκτης του τυπικού του, το οποίο και σώζεται.